NINNA.ID – Pada tulisan kami kali ini mari kita simak keputusan bijak dari Sang Raja yang merupakan cikal bakal dari filosofi “Dalihan Natolu”. Begini ucapan Sang.
“Botima i dihamu akka damang. Toho do sude na tinuntut muna i. Jou hamu ma doli-doli Sampe Bunga. Tu si ma tapaorohon Si Boru Manggale, jala sude ma hamu parnampuna Si Boru Manggale on”.
“Ia hamu Pande Uhir, ala hamu do panggana manang pamahat goaran ma hamu parboru. Jala di hamu pe Partiga Ulos, ala hamu do mangabiti manang mangulosi Si Boru Manggale on, goaran ma hamu haha-anggi ni panggana (parboru). Na mangihut muse hamu pe Partiga Mas, ala hamu do si boan mas (boli=tuhor) goaran ma hamu par anak”.
“Jala na terakhir tu hamu amang datu nami. Ala hamu do nuaeng si boan tondi huruma si palao begu hujau, jala silean pasu–pasu, goaran ma hamu hula-hula (tulang). Mulai sadarion sampe tu lan–lan nia ari, molo masa ma tutu ulaon pesta unjuk, namardongan tubu ma mangalehon panumpahion, boru ma mamboan juhut dohot sihumisik, dung I, hula-hula ma mamboan ruma tondi dohot ulos, jala tulang ma si jalo tintin marangkup (parsada inaan). Namangihut muse, molo hamu amang natua tua ni huta, hamu ma nagabe paniroi diangka ulaon”,
Kemudian dilanjutkan Sang Raja lagi: “On ma nanaeng si ulahonon ni angka na umpudi, molo tu angka namardongan tubu ingkon adong do hata namanat, adong pandohan namandok “tinaba ni takke paima on martunas, anggo tinaba ni uhum dang tagamon martunas”.
“Molo tu boru ingkon adong do hata na elek. Alana I do mangkobasi ulaon. Molo tu hula-hula ingkon hormat do jala pantun, alana ido pangalapan pasu pasu siboan aek natio”.
Demikanlah Raja memutuskan perdebatan dan persoalan mereka yang kemudian di rangkum Raja dalam tiga unsur yang menjadi cikal bakal yang dikenal dengan Dalihan Natolu Paopat Sihalsihal. Dan tidak lupa Sang Raja pun Marpangidoan taringot tu Si Boru Manggale.
“Molo marujung ngolu ma haduan sada natua tua ingkon dipamasa ma disi mangkuling ogung sada bangunan jala ingkon tombuhon do pogu ni alaman. Suang songoni muse ikkon suanon do hau hombar tu namasa di luat na be, songon parningotan tu Si Boru Manggale na sian hau na gabe jolma natinongos ni Opputta Mulajadi Nabolon. Marhitehon naung ni suan nakkin hau I, ikkon borottoñon ma dorbia di hau I, jala sian i ma mula ni parjambaron tu sude akka na martohonan di ulaon I,” kata sang Raja mengakhiri keputusannya.
Hal inilah yang tetap teguh dipertahankan sebagai filosofi dasar oleh suku Batak dalam tatanan kehidupan sosialnya.(Tamat)
Penulis : Aliman Tua Limbong
Editor : Mahadi Sitanggang